سناریوی دولت برای "قصرشیرین"؛ منطقه ویژه یا آزاد؟

وی بیان داشت: این مناطق با توجه به سهولت قانون کار از نرخ به کارگیری و بیمه کمتری برخوردار هستند معمولا در قانون مناطق آزاد کلا واحدها از مالیات چه مالیات بر ارزش افزوده و چه مالیات تکلیفی معاف هستند اما در مناطق ویژه باید بخشی را پرداخت کنند.  جمع این قوانین باعث شده جذابیت بیشتری برای سرمایه گذاری در مناطق آزاد به وجود آید.

عضو هیئت رییسه اتاق بازرگانی ایران افزود: در کشورهای توسعه یافته نظیر چین، کره و در سالهای اخیر در ترکیه که عمده پیشرفتشان  در مناطق آزاد و ویژه است و همین ساختار و ویژگی خاصی که وجود دارد باعث شده بتوانند اشتغال و تولیدات بیشتری داشته باشند.

ارتقای مناطق ویژه به آزاد به ظرفیت های موجود بستگی دارد

کاشفی با بیان اینکه ایجاد همزمان دو منطقه آزاد تجاری و ویژه در یک شهرستان توجیه ندارد، گفت: معمولا در یک منطقه ابتدا برای شروع کار مناطق را به صورت ویژه راه اندازی می کنند جز در برخی مناطق خاص بندری مثل کیش که مستقیم منطقه آزاد ایجاد شد. بعضی ابتدا در قالب منطقه ویژه فعالیت و بعد بسته به ظرفیتها تبدیل به منطقه آزاد می شوند.

وی افزود: در سالهای قبل مناطق آزاد در بنادر تاسیس می شد که البته حرف درستی هم بود زیرا در بحث حمل و نقل کشتیرانی سریعتر و ارزان ترین وسیله بود به همین دلیل کنار دریا ایجاد می شد بعدها با پیشرفتهایی که به وجود آمد که در حال حاضر بسیاری از مناطق دیگر که دسترسی به فرودگاه های بین المللی یا خط راه آهن دارند الزامی به تاسیس در کنار دریا نداشتند و می توانستند در مناطق دیگری که امکان تبدیل شدن به مناطق آزاد را داشتند احداث شوند.

رئیس اتاق بازرگانی استان کرمانشاه گفت: یکی از ایراداتی که در کشور ما گرفته می شود این است که الگویی که بین کشورهای توسعه یافته ایجاد شده و رونق و اشتغالزایی را ایجاد کرده در کشور ما رخ نداده و اگر رخ داده در بخش  محدودی ایجاد شده است.

وی افزود: باید در منطقه آزاد تبادلات اقتصادی بین المللی رخ دهد و از کشورهای مختلف برای تولید و صادرات کالا در آن سرمایه گذاری کنند اما اگر ففط مجرایی شود که کالا به شکل قاچاق و لابی گری و روش معمول به سرزمین اصلی ورود کند و فقط مجرایی برای ورود کالا بدون پرداخت حقوق گمرگی شود هیچ عائدی نخواهد داشت.

مصوبه دولت برای فعال سازی منطقه ویژه قصرشیرین

کاشفی گفت: مناطق آزاد برای استان ما به ویژه قصرشیرین فرصتی است و می تواند فضایی برای قصرشیرین ایجاد کند، اما اگر این منطقه آزاد تصویب شود ۶ منطقه دیگر هم تصویب می شود که در آن صورت رقابت نفس گیری برای جذب سرمایه گذار رخ می هد چون زمانی که تعداد این مناطق زیاد شود باید به سمت تخصصی تر حرکت کنند مثل پروژه ای که برای اسلام آباد غرب از نظر پتروشیمی و صنایع پایین دستی تعریف کردیم هم صادرات خوبی دارد و هم می تواند امکانات آن را فراهم کنیم بنابراین باید تخصصی تر به آن توجه شود که توجیه داشته باشد.

وی در پاسخ به این سوال که با وجود اینکه تاکنون منطقه ویژه در قصرشیرین راه اندازی نشده پس آیا می توان به تصویب منطقه تجاری امیدوار بود، افزود: این دو مطلب مجزا است آن دستورالعمل دولت و خواستار فعال شدن منطقه ویژه مربوط به سه استان که از لحاظ اشتغال و مسائل درآمد عمومی مشکل دارند بوده که شامل استانهای کرمانشاه، کردستان و سیستان و بلوچستان می باشد.

کاشفی گفت: عمده مطلب دولت این بود این مناطق می توانند محلی برای ایجاد اقتصاد و توسعه اقتصادی باشد و تاکید کرده می تواند به آنها توجه بیشتری شود و این ربطی به منطقه آزاد قصرشیرین ندارد چون آن لایحه ای است که در مجلس در دست کار است باید دید سرانجام آن چه می شود اگر رأی آورد تبدیل به منطقه آزاد می شود اگر نه به همین روال منطقه ویژه به کار خود ادامه می دهد. (این موضوع یعنی دولت قرار است بحث ارتقای منطقه ویژه اقتصادی قصرشیرین به منطقه آزاد را در پیش بگیرد.)

وی افزود: باید بیشتر به دنبال توسعه و رونق همین مناطق باشیم آنها ساز و کار می خواهند می بایست دستگاه های خدمت رسان زیر ساختها را فراهم کنند چه اینکه در منطقه ویژه اسلام آباد غرب که کاملا خصوصی است متاسفانه چندسالی راکد بود در دو سه سال اخیر ترکیب هیئت مدیره عوض شد و طرح تفصیلی جید آن به مناطق ویژه کشور دادیم که در این میان حدود۶۲ هکتار زمین به پتروشیمی چهارم واگذار شد که امیدواریم با این واگذاری صنایع پایین دستی هم راه اندازی شوند، حدود۷۰ یا ۸۰ پالایشگاه کوچک راه اندازی و همین تعداد سرمایه گذار پیشنهادی داریم که منتطر تصویب طرح تفصیلی در  مناطق هستیم تا بحث واگذاری زمین را آغاز کنیم.

صرف وجود مناطق ویژه و آزاد مشکلات کرمانشاه حل نمی شود

یک کارشناس مسائل اقتصادی هم در گفتگو با مرصاد اظهار داشت:  منطقه آزاد از جمله ابزارهای توسعه اقتصادی است که می تواند موجب جذب سرمایه و انتقال فناوری، آموزش نیروی انسانی، وصل به بازارهای جهانی و در نهایت توسعه اقتصادی شود به همین علت در دهه ۶۰ میلادی بسیاری از کشورهای در حال توسعه سعی در رهایی از توسعه نیافتگی از طریق ایجاد مناطق تجاری داشته اند.

دکتر افشین باغفلکی افزود: منطقه آزاد قلمرو معینی تعریف می شود که غالبا در داخل یا مجاورت یک بندر واقع گردیده و در آن تجارت آزاد با سایر مناطق جهان صورت می گیرد در این مناطق سرمایه داران به جهت وجود شرایط مناسب سرمایه گذاری از انگیزه بالایی برای سرمایه گذاری و احداث واحدهای تولیدی صادراتی برخوردار هستند.

وی بیان داشت:  این انگیزه شامل معافیت از برخی مالیات های تجاری و عوارض گمرکی، تخفیف مالیاتی، مبادلات آزاد ارز، کنترل مالکیتی و سایر امتیازات متنوع می باشد.
این استاد دانشگاه گفت: این مناطق معمولا در راستای گسترش و توسعه مبادلات بین المللی شکل می گیرد در اینگونه مناطق می توان از صاحبان سرمایه و شرکت های چندملیتی برای جذب سرمایه های آنها استفاده کرد.

باغفلکی منطقه ویژه اقتصادی را محدوده جغرافیایی مشخصی در مبادی ورودی یا داخل یک کشور دانست که در آن به منظور حمایت از تولید، تامین کالا برای مصارف داخلی، توسعه صادرات، ایجاد تحرک در اقتصاد منطقه، تامین تمام نیازهای وارداتی صنایع و جامعه فارغ از شمول مقررات اداری حاکم بر گمرکات کشور است.

وی خاطرنشان کرد: در این مناطق محدودیت زمانی برای نگهداری از کالا و محدودیت خرید ارز وجود ندارد و تحت شرایط مطمئن و آزاد توسط فروشندگان و تولیدکنندگان خارجی و شرکاء داخلی آنها تولید و تجارت صورت می گیرد.

این کارشناس مسائل اقتصادی اظهار داشت: در ایران هم منطقه آزاد تجاری و هم منطقه ویژه اقتصادی جهت فعالیت اقتصادی وجود دارد که از نظر قوانین و مقررات با یکدیگر متفاوتند. به طور خلاصه می توان گفت مقررات روادید برای اتباع خارجی در مناطق ویژه بر اساس ضوابط داخل کشور است ولی در مناطق آزاد روادید در مرزهای وردی داده می شود.

باغفلکی افزود: خرده فروشی کالا در مناطق ویژه فقط برای اتباع خارجی امکان پذیر است، اما در مناطق آزاد خرده فروشی برای اتباع داخلی و خارجی امکان پذیر است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه معافیت مالیاتی به مدت ۱۵ سال در مناطق آزاد وجود دارد و در مناطق ویژه تخفیف مالیاتی طبق مقررات داخل کشور است، افزود: هر دوی مناطق آزاد و ویژه با رویکرد جذب سرمایه گذاری خارجی، ایجاد فرصت های شغلی جدید، کسب درآمد، ارتقای فناوری، اشتغالزایی کاهش فقر و رشد و توسعه ایجاد می گردد.

وی تصریح کرد: به اعتقاد بسیاری از محققان صنعتی شدن مناطق کمتر توسعه یافته و به ویژه روستاها سنگ بنای توسعه است که در صورت تحقق این امر اهداف عمده ای مانند اصلاح درآمد سرانه ، کاهش بیکاری و کاهش میزان مهاجرت را به دنبال دارد.

باغفلکی بیان داشت: استان کرمانشاه این منطقه مظلوم فراموش شده با بالاترین نرخ بیکاری در کشور و بزرگترین شهرستان آن یعنی اسلام آبادغرب با نرخ بیکاری حدود ۴۰ درصد مایه شرمندگی مدیران آن می باشد.

این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: استان کرمانشاه از نظر توسعه زیرساخت ها، آموزش، بهداشت، مهاجرت تحصیل کردگان و مسائل فرهنگی با مشکلات بسیاری مواجه است.

وی گفت: هرکدام از این مناطق هم که باشد چه فرقی دارد اگر نتواند گره ای از مشکلات فراوان این استان را باز کند. اگر این مناطق نتواند هدف و کارکرد اصلی خود یعنی بسترهای لازم برای ایجاد و توسعه اشتغال افراد منطقه، تامین درآمد، کاهش فقر و توسعه زیرساختها، جذب سرمایه های داخلی و خارجی  شرایط مساعد جهت سرمایه گذاری های اقتصادی زیربنایی برای حضور فعالان اقتصادی را فراهم آورد و هیچ گونه تاثیری بر اشتغال و و بیکاری منطقه نداشته باشد به چه کار می آیند.

وی در پایان اظهار داشت: امیدواریم طرح منطقه آزاد تجاری نیز همچون  پالایشگاه آناهیتا، بازگشایی مرز خسروی و دیگر پروژه ها تنها یک وعده نباشد.